Merhaba arkadaşlar, bu makalede UI/UX dünyasının temel taşlarından biri olan, ancak bazen göz ardı edilen güçlü bir yöntemden bahsedeceğim: Kart Gruplama (Card Sorting). Eğer kullanıcıların sitenizde veya uygulamanızda aradıklarını kolayca bulmalarını istiyorsanız, doğru yerdesiniz. Bu yöntem, varsayımlarla değil, doğrudan kullanıcı içgörüleriyle hareket etmemizi sağlar.

Kart Gruplama, aslında göründüğünden çok daha basit bir mantığa dayanır. Amacımız, kullanıcıların zihninde bilgiyi nasıl organize ettiğini anlamak ve bu anlayışı dijital ürünümüzün yapısına, yani Bilgi Mimarisi'ne (IA) yansıtmaktır. Gelin bu güçlü tekniği adım adım inceleyelim.

Kart Gruplama (Card Sorting) Nedir?

En temel tanımıyla Kart Gruplama, kullanıcıların bir dizi konuyu veya öğeyi kendileri için anlamlı olan gruplara ayırmasını istediğimiz bir kullanıcı araştırma tekniğidir. Bu konular, fiziksel kartlar veya dijital araçlar üzerindeki etiketler olabilir. Sonuçta elde ettiğimiz veriler, bir web sitesinin menü yapısını, bir e-ticaret sitesinin ürün kategorilerini veya bir uygulamanın içerik hiyerarşisini oluştururken bize yol gösterir. Kısacası, bu yöntem kullanıcıyı anlamanın en pratik yollarından biridir.

Neden Bu Kadar Önemli?

Bir tasarımcı veya ürün yöneticisi olarak, içeriği nasıl organize edeceğimize dair kendi fikirlerimiz olabilir. Ancak unutmayın ki biz, son kullanıcı değiliz. Kart Gruplama'nın önemi tam da bu noktada ortaya çıkar:

Kullanıcı Zihinsel Modellerini Ortaya Çıkarır: Kullanıcıların içeriğinizi nasıl algıladığını ve hangi konuları birbiriyle ilişkili gördüğünü keşfedersiniz.
Sezgisel Navigasyon Oluşturur: Kullanıcı beklentilerine uygun bir yapı, onların aradıklarını daha hızlı ve daha az bilişsel yük ile bulmalarını sağlar.
Terminolojiyi Doğrular: Kullanıcıların kategorilere verdiği isimler, sizin kullandığınız jargon yerine onların anladığı dili kullanmanıza yardımcı olur.
Varsayımları Azaltır: Tasarım kararlarınızı somut verilere dayandırmanızı sağlar, böylece pahalıya mal olabilecek hataların önüne geçersiniz.

Kart Gruplama Yöntemleri

Kart Gruplama tek bir yöntemden ibaret değildir. Projenizin ihtiyacına göre seçebileceğiniz üç temel türü vardır. Her birinin kendine özgü avantajları ve kullanım alanları bulunur.

1. Açık Kart Gruplama (Open Card Sorting)

Bu yöntemde kullanıcılara bir dizi kart (konu başlığı) verilir ve bunları anlamlı gruplara ayırmaları istenir. İşin kilit noktası ise şudur: Kullanıcılar bu gruplara kendi istedikleri isimleri verirler.

Ne zaman kullanılır?

Yeni bir web sitesi veya uygulama tasarlarken, bilgi mimarisini sıfırdan oluşturmak için idealdir.
Mevcut bir yapının kullanıcı beklentileriyle ne kadar uyumlu olduğunu anlamak istediğinizde.
Kullanıcıların kullandığı doğal dili ve terminolojiyi keşfetmek için kullanılır.

2. Kapalı Kart Gruplama (Closed Card Sorting)

Kapalı yöntemde ise grupların (kategorilerin) isimleri önceden bellidir. Kullanıcılardan, ellerindeki kartları bu önceden tanımlanmış kategorilere yerleştirmeleri istenir.

Ne zaman kullanılır?

Mevcut bir web sitesine yeni içerikler veya özellikler eklerken, bu yeni öğelerin hangi mevcut kategoriye ait olduğunu anlamak için.
Önceden belirlediğiniz kategori başlıklarının kullanıcılar için ne kadar anlaşılır olduğunu test etmek istediğinizde.

3. Hibrit Kart Gruplama (Hybrid Card Sorting)

Adından da anlaşılacağı gibi, bu yöntem açık ve kapalı gruplamanın bir birleşimidir. Kullanıcılara önceden tanımlanmış kategoriler sunulur, ancak onlara bu kategorilere uymadığını düşündükleri kartlar için yeni kategoriler oluşturma esnekliği de tanınır.

Ne zaman kullanılır?

Mevcut yapınızdan büyük ölçüde memnun olduğunuz ancak iyileştirme veya genişleme alanları olup olmadığını görmek istediğinizde.
Kullanıcılara bir miktar yapı sunarken aynı zamanda beklenmedik içgörülere de kapı aralamak istediğinizde.

Kart Gruplama Nasıl Yapılır: Adım Adım Rehber

Teoriyi anladığımıza göre, şimdi pratiğe geçelim. Başarılı bir kart gruplama seansı için izlemeniz gereken adımlar şunlardır:

Kart gruplama tekniğinin nasıl yapılacağını adım adım gösteren, hazırlıktan analize kadar olan yedi süreci özetleyen bir infografik.

Adım 1: Hazırlık

Bu aşama, tüm sürecin en kritik kısmıdır. İyi bir hazırlık, kaliteli veri toplamanın anahtarıdır.

Konuları Belirleyin: Sitenizin veya uygulamanızın en önemli 30-50 arasındaki içeriğini veya özelliğini listeleyin. Bunlar sizin kartlarınız olacak. Çok fazla kart kullanmak kullanıcıyı yorabilir.
Yönteminizi Seçin: Projenizin amacına göre Açık, Kapalı veya Hibrit yöntemlerinden birine karar verin.
Katılımcıları Bulun: Hedef kitlenizi temsil eden 5 ila 15 arasında katılımcı genellikle yeterlidir. Çok fazla katılımcı, veri analizini karmaşıklaştırabilir.
Aracınızı Seçin: Bu işlemi fiziksel post-it'lerle yapabileceğiniz gibi, OptimalSort, UserZoom veya Miro gibi dijital araçları da kullanabilirsiniz.

Adım 2: Uygulama

Seans sırasında göreviniz, kullanıcıyı rahatlatmak ve süreci doğal bir şekilde gözlemlemektir.

Açıklama Yapın: Katılımcıya ne yapacağını net bir şekilde anlatın. Doğru ya da yanlış cevap olmadığını, amacın onların düşünce yapısını anlamak olduğunu vurgulayın.
Gözlemleyin ve Not Alın: Katılımcı kartları gruplarken sessizce gözlem yapın. Hangi kartlarda zorlandıklarını, hangi grupları kolayca oluşturduklarını not edin.
Sesli Düşünmelerini İsteyin: Katılımcıdan gruplama yaparken neden o kararları verdiğini sesli olarak anlatmasını rica edin. Bu, nicel verilerin arkasındaki "neden"i anlamanızı sağlar.

Adım 3: Analiz

Verileri topladıktan sonra sıra, bu verilerden anlamlı sonuçlar çıkarmaya geldi.

Desenleri Arayın: Hangi kartların sıklıkla birlikte gruplandığını belirleyin. Dijital araçlar bu konuda size benzerlik matrisleri veya dendrogramlar sunarak yardımcı olabilir.
Kategori İsimlerini İnceleyin (Açık Yöntem İçin): Kullanıcıların oluşturduğu kategori isimlerindeki ortak temaları bulun. Bu, menü başlıklarınız için harika bir ilham kaynağı olacaktır.
Sonuçları Raporlayın: Bulgularınızı, önerilen site haritası veya kategori yapısı gibi somut çıktılarla birlikte bir rapor haline getirin.

Son Söz

Kart Gruplama, kullanıcıyı tasarım sürecinin merkezine koymanın en etkili yollarından biridir. Karmaşık bilgi yığınlarını, kullanıcı için anlamlı ve sezgisel bir yapıya dönüştüren güçlü bir pusuladır. Unutmayın, harika bir arayüz tasarımı, sağlam bir bilgi mimarisi üzerinde yükselir. Bu tekniği araç çantanıza ekleyerek, sadece daha estetik değil, aynı zamanda kullanıcı için gerçekten çalışan ürünler yaratabilirsiniz. Bu yüzden bir sonraki projenizde varsayımları bir kenara bırakın ve kartları kullanıcılarınızın dağıtmasına izin verin.

Kart Gruplama (Card Sorting): Kullanıcı Odaklı Bilgi Mimarisi Yaratmanın Anahtarı